-

TAHMINI YA KINA, USHAURI NA MAPENDEKEZO KUHUSU MJADALA WA WARAKA WA TEC KATIKA FORUM YA KATIBA YA WATU

 

1. UTANGULIZI WA MJADALA

Mnamo tarehe 22 Juni hadi 23 Juni 2025, Forum ya Katiba ya Watu iliendesha mjadala wa kina kuhusu waraka wa Kanisa Katoliki Tanzania (TEC) unaohusu maboresho ya maadhimisho ya kiliturujia — hususan kupiga marufuku hotuba zisizo za kiliturujia ndani ya ibada, zikiwemo za viongozi wa kisiasa au kijamii. Mjadala huo uliwashirikisha washiriki 1,023 wakiwemo wanazuoni wa katiba, wanaharakati, viongozi wa dini, na wananchi wa kawaida.

Kwa mujibu wa Katiba ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania ya mwaka 1977, mjadala huu unahusu uhuru wa dini (Ibara ya 19), haki ya kuabudu, mipaka ya kisiasa katika maeneo ya ibada, na tafsiri ya heshima kwa viongozi wa serikali katika majukwaa ya kidini

2. TAHMINI YA MJADALA: MTAZAMO WA KISHERIA, KIDINI NA KIJAMII

2.1 Muktadha wa Kikatiba

  • Ibara ya 19 ya Katiba ya Tanzania (1977) inatambua haki ya kila mtu kuabudu kwa mujibu wa dhamira yake. Hii inajumuisha haki ya taasisi za kidini kupanga namna ya ibada zao na kuamua nani anaruhusiwa au haruhusiwi kuzungumza katika madhabahu zao.

  • Hakuna kifungu kinacholazimisha taasisi za dini kutoa jukwaa kwa viongozi wa kisiasa ndani ya ibada. Hii inaifanya TEC kuwa katika haki kwa kutochanganya siasa na liturujia.

2.2 Hali ya Kidini na Tamaduni za Tanzania

  • Tanzania ni nchi yenye mila za kuheshimu viongozi. Kukosa nafasi ya kiongozi kutoa salamu huweza kuonekana kama "kudhalilisha mamlaka."

  • Waraka wa TEC umetafsiriwa na wengi kuwa suluhisho la kuzuia uchafuzi wa ibada kwa hotuba za kisiasa, lakini pia umeibua hisia kuwa huenda ukazuia mila za heshima na mshikamano wa kijamii.

2.3 Mambo Chanya Yaliyobainika

  • Waraka unarudisha utakatifu wa ibada: unazuia ibada kuwa jukwaa la matangazo ya siasa.

  • Unajenga usawa wa waumini mbele za Mungu — hakuna kiongozi, tajiri wala masikini mwenye nafasi maalum katika liturujia.

  • Unapunguza muda na fujo ibadani — hakuna matangazo yasiyo ya lazima, wageni hawalazimiki kutoa hotuba.

2.4 Changamoto Zinazoonekana

  • Viongozi wa kiserikali wanaoshiriki ibada kama waumini au wageni wa heshima huweza kuona wananyimwa heshima ya kawaida ya kijamii.

  • Katika maeneo ya vijijini ambako ibada ni pia jukwaa la jamii, ukataaji wa hotuba unaweza kuonekana kama uvunjaji wa mila za kifamilia na kijamii.

  • Baadhi ya wachangiaji walieleza hofu kuwa TEC inaweka ukomo bila kujenga uelewa wa kina kwa jamii, jambo ambalo linaweza kuchochea mgawanyiko kati ya dini na jamii.


3. USHAURI NA MAPENDEKEZO

3.1 Kwa TEC na Taasisi za Kidini

  • ✅ Toeni elimu ya liturujia kwa jamii na viongozi wa serikali, kueleza maana ya mabadiliko haya, tofauti kati ya ibada na hafla ya kijamii.

  • ✅ Waandikisheni mwongozo rasmi wa kimatendo kuhusu namna wageni wa heshima watakavyotambuliwa, ili kuepuka tafsiri potofu.

  • ✅ Tambueni tofauti ya maeneo ya ibada (Madhabahu) na maeneo ya kijamii — mfano: mgeni anaweza kusalimia waumini nje ya ibada au baada ya misa, si madhabahuni.

  • ✅ Wafundisheni viongozi wa dini kuhusu Kanuni za Sheria ya Kanisa (Canon Law) ili wawe mstari wa mbele kutotumia mimbari kwa siasa au mashinikizo ya vyama vya siasa.


3.2 Kwa Viongozi wa Kiserikali

  • ✅ Waheshimu na kuelewa kuwa taasisi za dini zina taratibu zao. Kushiriki ibada ni kitendo cha kiimani, si cha kisiasa.

  • ✅ Wajenge utamaduni wa kusalimia wananchi wao katika mikutano rasmi, si makanisani au misikitini.

  • ✅ Serikali iwe na maelekezo rasmi ya maadili ya viongozi wanapokuwa maeneo ya kidini, hasa wakati wa uchaguzi.

3.3 Kwa Serikali ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania

  • ✅ Pitisheni Sera ya Taifa ya Dini: Sera hii itasaidia kuweka mipaka kati ya siasa na dini, kuelekeza ushirikiano wa taasisi za dini na dola, na kulinda uhuru wa kuabudu bila kuvunja misingi ya kikatiba.

  • ✅ Kuwe na mapitio ya Katiba (Ibara ya 19) na sheria za usajili wa dini ili ziwe na masharti yanayolinda uhuru wa dini na kudhibiti matumizi mabaya ya taasisi za kidini.

  • ✅ Undeni Tume ya Kitaifa ya Maadili ya Dini na Siasa, ambayo itahusisha viongozi wa dini, wanaharakati, na wanasheria ili kutoa miongozo kuhusu uhusiano kati ya dini na siasa.


3.4 Kwa Wananchi na Waumini

  • ✅ Wahamasishwe kutambua kuwa ibada ni kwa ajili ya mawasiliano kati ya binadamu na Mungu, siyo jukwaa la pongezi au siasa.

  • ✅ Elimu ya uraia ijumuishe somo la “uhuru wa dini na mipaka ya kisiasa” ili kujenga jamii inayojua haki na wajibu katika maeneo ya ibada.

  • ✅ Wahimizwe kutenganisha mapenzi ya kidini na ya kisiasa – imani ni ya mtu binafsi, siyo ya chama au serikali.

Mjadala huu umeibua hoja nyeti kuhusu usawa wa kikatiba, utakatifu wa ibada, heshima kwa viongozi, na uwiano kati ya dini na siasa. Waraka wa TEC unatoa nafasi ya kujitafakari kama taifa: ni kwa kiasi gani tunaweza kulinda uhuru wa dini bila kuvunja heshima ya kijamii, na ni kwa kiasi gani tunahakikisha dini hazitumiki kisiasa.

Kwa jumla, TEC iko ndani ya haki zake kikatiba na kiimani, lakini utekelezaji wa waraka wake unahitaji uelewa mpana, utayari wa viongozi wa serikali kuheshimu mipaka ya kidini, na ushirikiano wa jamii katika kutunza utakatifu wa ibada na mshikamano wa kitaifa.


Comments

  1. Meshack allen25 June 2025 at 19:41

    Hakuna utukufu wa Mungu pale siasa inapotawala kanisani...maana siasa inaendeshwa kimwili na wala sio kiroho

    ReplyDelete

Post a Comment

Popular posts from this blog

-
Image
 MJADALA JUU YA WALAKA WA KANISA KATOLIKI JUU YA KATAZO LA MATANGAZO AMA SALAMU WAKATI WA IBADA KATIKA FORUM YA KATIBA YA WATU    Mdau @alianza kwa kutoa taarifa hii iliyochapishwa na jamii Forum MAJIBU YA WADAU [22/06/2025, 18:50:13] Tan: Taarifa hiyo ya Kanisa Katoliki kuhusu maboresho ya maadhimisho ya kiliturujia inaweza kuelezwa kwa mujibu wa Katiba ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania ya mwaka 1977 kama ifuatavyo: 1.⁠ ⁠Uhuru wa Dini (Ibara ya 19) Katiba ya Tanzania, Ibara ya 19, inatambua na kulinda uhuru wa kuabudu na uhuru wa mtu kuendesha shughuli za kidini kwa mujibu wa imani yake, ilimradi hazikiuki sheria za nchi: “Kila mtu anayo haki ya uhuru wa mawazo, imani na dhamira, pamoja na uhuru wa dini.” Kwa msingi huu, Baraza la Maaskofu Katoliki Tanzania (TEC) lina mamlaka ya kupanga na kusimamia namna ibada zao za kiliturujia zinafanyika, ikiwa ni pamoja na kuweka masharti au mabadiliko ndani ya maadhimisho kama ndoa, daraja takatifu, maziko, nadhiri za kitawa, n.k....
Read more

Historia ya utawala wa Kijerumani katika eneo la Tanganyika inahusisha kipindi cha ukoloni wa Kijerumani ambacho kilidumu kati ya mwaka 1885 na 1916

-
Image
Kabla ya Uingereza kuchukua udhibiti wa eneo hilo wakati wa Vita Kuu ya Kwanza ya Dunia. Kipindi hiki kilikuwa sehemu ya jumla ya eneo la Afrika Mashariki ya Kijerumani, ambalo liliundwa na makubaliano ya kimataifa ya Mkutano wa Berlin wa 1884-1885. Sheria na utawala wa Kijerumani ulileta mabadiliko kadhaa katika Tanganyika, na mifumo ya kijadi iliyokuwepo ikashughulikiwa kwa njia ambazo zilikuwa na athari kubwa kwa jamii za Kiafrika. Baadhi ya vipengele muhimu vya utawala wa Kijerumani na mifumo ya sheria ni kama ifuatavyo: Mifumo ya Utawala: Wajerumani walijaribu kuanzisha utawala wa kikoloni na kuleta mfumo wa utawala wa kisheria uliounganisha na utawala wa Kiingereza na Kifaransa katika makoloni mengine ya Afrika. Utawala wa Kijerumani ulizingatia utawala wa moja kwa moja na kuweka nguvu kubwa mikononi mwa maafisa wa Kijerumani walioteuliwa. Mabadiliko katika Mifumo ya Ardhi: Wajerumani walijaribu kuanzisha mfumo wa umiliki wa ardhi wa Kizungu, ambapo ardhi iligawanywa na kugawiwa ...
Read more